Τα Θολάρια, στο βορειοδυτικό τμήμα της Αμοργού, στην περιφέρεια της Αιγιάλης, είναι παραδοσιακός οικισμός, που έχει πάρει το όνομά του από τους θολωτούς τάφους ρωμαϊκής περιόδου, οι οποίοι στη ντοπιολαλιά αποκαλούνται «θολάρια».

Ιδιαιτέρου κάλλους ιστορικό μονοπάτι, με εκπληκτική θέα κατά τη διαδρομή, οδηγεί από τα Θολάρια στο γραφικό ξωκκλήσι. Κοντά στο ναΰδριο βρίσκεται και η πηγή «Σπαθάροι» που αρδεύει από παλαιοτάτων χρόνων τα τοπικά περιβόλια, ποτίζει τα ζώα και προμηθεύει με πόσιμο νερό τα νοικοκυριά των Θολαρίων.

Ο Μηλιαράκης, που επισκέπτεται το νησί το 1883, αναφέρει ότι σε μικρή απόσταση από τα Θολάρια, προς βορράν, στο ύψωμα Βίγλα, το οποίο στην εποχή του αποτελούσε τόπο καλλιέργειας κριθαριού, εντόπισε αρχαιολογικά κατάλοιπα τείχους, βάσεις ανδριάντων και θραυσμένη επιγραφή στην περιοχή που θεωρείται ως η ακρόπολη της αρχαίας Αιγιάλης, στοιχεία τα οποία εκλαμβάνει ως αδιάψευστους μάρτυρες της συγκεκριμένης πόλης κατά την αρχαία περίοδο. Επίσης, αναφέρει ίχνη «θολαρίων» στο λιμάνι της Αιγιάλης αλλά και πολυάριθμα «θολάρια» πλησίον του ομώνυμου χωριού, τα οποία, ωστόσο, κατεστράφησαν είτε για να ισοπεδωθεί ο αγρός είτε και για να επαναχρησιμοποιηθεί το δομικό υλικό τους. Καταλήγει, μάλιστα, στο συμπέρασμα ότι η αρχαία πόλη της Αιγιάλης θα εκτεινόταν, μέσω των προαστείων της, στις θέσεις και των τριών σύγχρονων οικισμών, της Λαγκάδας, με 200 σπίτια στην εποχή του, των Θολαρίων με 100, και του Στρούμβου με 12. Ο Ross, λίγα χρόνια νωρίτερα, είχε ήδη ταυτοποιήσει το ύψωμα Βίγλα, άλλοτε αποκαλούμενο Παλαιόκαστρον ή Παλιόκαστρο, με την αρχαία ακρόπολη της Αιγιάλης.

Σε ύψωμα γειτονικό της Βίγλας, προς τα δυτικά, βρίσκεται ο Ιερός Προσκυνηματικός Ναός του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου Ακρωτηρίου Θολαρίων, καμαροσκέπαστο ξωκκλήσι, με διπλή είσοδο, στη δυτική και στη νότια πλευρά. Κάθε χρόνο, πραγματοποιείται εδώ πανηγυρικός διήμερος εορτασμός, στις 12 και 13 Νοεμβρίου, την Παραμονή και ανήμερα της Εορτής του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Από την Παραμονή το πρωί ξεκινούν οι ετοιμασίες υπό την καθοδήγηση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας των Αγίων Αναργύρων Θολαρίων: καθαρισμός και στολισμός του εορτάζοντα προσκυνηματικού ναού, καθώς και ετοιμασία των τραπεζιών και των μαγειρείων. Οι προμήθειες για την ετοιμασία του εορταστικού γεύματος προκύπτουν από τις προσφορές και τα τάματα των πιστών, δωρητών προς τον Εορτάζοντα Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο. Το απόγευμα της Παραμονής της Εορτής ψάλλεται ο Πανηγυρικός Εσπερινός μετά Αρτοκλασίας. Στη συνέχεια, προσφέρονται στους προσκυνητές και το προσωπικό παραδοσιακά εδέσματα, πατατάτο και ξυδάτο, κλείνοντας την περίοδο που προηγείται της έναρξης της νηστείας των Χριστουγέννων. Το γεύμα ολοκληρώνεται με Αμοργιανά παραδοσιακά γλυκά.

Τοποθεσία:
Θολάρια Αμοργού. Πρόσβαση μέσω του χωματόδρομου από την πλατεία Θολαρίων.

Μέσο Πρόσβασης:

Ι.Χ.

,

ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ

,

ΤΑΞΙ

,

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ: Διαδρομή «Μελανια»

Όρμος Αιγιάλης – Λαγκάδα – Στρούμπος – Παναγία Επανωχωριανή – Θολάρια

Ώρες λειτουργίας:
Επίσκεψη κατόπιν επικοινωνίας με την Ενορία Αγίων Αναργύρων Θολαρίων

Κόστος εισόδου:
Ελεύθερο